başkalaşım kayaçları ne demek?

Başkalaşım Kayaçları

Başkalaşım kayaçları, mevcut kayaçların (magmatik, tortul veya daha eski başkalaşım kayaçları) yüksek sıcaklık, yüksek basınç veya kimyasal olarak aktif sıvıların etkisiyle mineralojik ve yapısal olarak değişime uğraması sonucu oluşan kayaçlardır. Bu değişim sürecine başkalaşım (metamorfizma) denir. Başkalaşım, kayaçların erime noktasına ulaşmadan gerçekleşir.

Oluşum Süreci:

• Sıcaklık: Artan sıcaklık, minerallerin kararlılığını etkileyerek yeni minerallerin oluşmasına neden olur.
• Basınç: Yüksek basınç, minerallerin yoğunlaşmasına ve yeniden yönlenmesine yol açar, bu da foliasyon gibi yapısal özelliklere neden olabilir.
• Kimyasal Olarak Aktif Sıvılar: Sıcak su gibi sıvılar, iyon alışverişini kolaylaştırarak kayaçların kimyasal bileşimini değiştirebilir.

Başkalaşım Türleri:

• Bölgesel Başkalaşım: Geniş alanlarda, genellikle dağ oluşumu gibi tektonik olaylarla ilişkili olarak meydana gelir. Hem sıcaklık hem de basınç etkilidir. Örneğin, arduvaz, şist ve gnays bu şekilde oluşur.
• Temas Başkalaşımı: Magma sokulumu veya lav akıntıları gibi ısı kaynaklarının yakınında, yerel olarak meydana gelir. Esas olarak sıcaklık etkilidir. Örneğin, mermer ve kuvarsit bu şekilde oluşabilir.
• Dinamik Başkalaşım: Fay hatları gibi yüksek gerilme alanlarında, basıncın etkisiyle meydana gelir. Kayaçlarda ezilme ve kırılma görülebilir.

Önemli Başkalaşım Kayaçları:

• Mermer: Kireçtaşının başkalaşımıyla oluşur.
• Kuvarsit: Kumtaşının başkalaşımıyla oluşur.
• Arduvaz: Kiltaşının başkalaşımıyla oluşur.
• Şist: Kil veya volkanik kayaçların başkalaşımıyla oluşur.
• Gnays: Magmatik veya tortul kayaçların yüksek derecede başkalaşımıyla oluşur.

Özellikleri:

• Genellikle sert ve yoğundurlar.
• Bazılarında yapraklanma (foliasyon) veya bantlanma görülebilir.
• Mineral içerikleri, başkalaşım derecesine ve ana kayacın bileşimine bağlı olarak değişir.

Kategoriler